در بيابان برهوت يزد و در دل كوير چك چك تنها جاي است كه آب زلال تراوش مي كند

شهناز شهزادي - در 37 كيلومتري شرق شريف آباد اردكان يزد در حوالي كوههائي  كه به كوههاي چكچك معروف است زيارتگاهي با سرو   سر به فلك كشيده اي  قرار دارد كه نام پيرسبز (چكچكو)  به خود گرفته است. 

كمتر زرتشتي ديده مي شود كه اين مكان را زيارت نكرده باشد و البته غير زرتشتيان كثيري نيز جهت بازديد و گردشگري و بعضا" زيارت ، اين مكان را از نزديك ديده اند . پير سبز در محلي ميان كوههاي اردكان و انجيره نزديك به قريه خرانق واقع شده كه آب و هواي آن نسبتاً خنك تر از مركز يزد مي باشد . صاحب پير را حيات بانو از شاهدختهاي ساساني كه پس از سقوط مداين براي حفظ ناموس و پاكدامني خويش به اطراف و اكناف ايران آواره گرديده اند مي باشد . زرتشتيان به آنجا اعتقاد مي ورزند و مقدسش مي شمارند و بناهاي متعدد و مرفه براي ايامي كه به زيارت ميروند ساخته اند و نيز آب انبارهايي بنا نموده اند كه قديمي ترين آنها در عصر ناصرالدين شاه بنا شده است . اين محل بعلت آنكه در ميان و بلندي كوه قرار گرفته است از دور شكوه و زيبايي خاص دارد .

داراي راهي آسفالت از طرف اردكان يزد مي باشد كه اخيرا" به همراه طرحهايي چون نصب BTS تلفن همراه و انتقال آب منطقۀ نزديك زيارتگاه بنام باغ گلزار به زيارتگاه و چند طرح ديگر  با كمك دولت و با پي گيري مجدانه انجمن زرشتتيان شريف  آباد متولي زيارتگاه تكميل و به مرحله بهره برداري رسيده است . البته داراي راهي فرعي شوسه منشعب از جاده يزد طبس قرار دارد كه 45 كيلومتر آن خاكي و بقيه آسفالت مي باشد.

اگربگويم وقتي انسان پس از طي مسافت طولاني  به پاي اين كوه عظيم ميرسد از حيرت انگشت به دهان مي ماندگزافه نگفته ام.كوههاي سر به فلك كشيده كه زيارتگاه را همچون نگيني در ميان گرفته اند؛ و آن سرو عظيمش كه آنرا عصاي پير مي نامند و ارتفاعش به دهها متر مي رسد.وقتي از پله هاي متعدد پير بالا مي رويم ساختمانهاي زيادي را در دو طرف خود مي بينيم . و بناهاي متعدد و مرفه براي ايامي كه به زيارت ميروند ساخته اند و نيز آب انبارهايي بنا نموده اند كه قديمي ترين آنها در عصر ناصرالدين شاه بنا شده است . اين محل بعلت آنكه در ميان و بلندي كوه قرار گرفته است از دور شكوه و زيبايي خاص دارد .

 اينها انسان را به اين فكر وا مي دارد كه چه عقيده و اعتقاد و چه اراده اي حدود نيم قرن پيش و شايد بيشتر باعث شده  اين حجم عظيم مصالح ساختماني به ناچار توسط جهار پاياني و گاهي توسط انسانهائي كوشا و مصمم كه بايد واقعا" دستشان را بوسيداز پائين كوه به محل مورد  نظر آورده اند و اين ساختمانهاي عظيم كه هم اكنون زائرين مشتاق را در سايه خود آرامش مي دهدبنا  نمودند.موقعي كه چند صد پله را پشت سر گذاشتيم به محل اصلي زيارتگاه پير سبز يا نيايشگاه آن مي رسيم. درخت چنار عظيمي از وسط نيايشگاه سر به آسمان كشيده و همچون چتري زيارتگاه را از بالا  در بر گرفته است،كه بر اساس آنچه از سالمندان و خدام نقل مي گردد، قبل از آن نيز در محل اين درخت ،چنار ي عظيم و قديمي ديگري بوده است كه در تنه آن سوراخ بزرگي ايجاد شده است،و به مرور زمان درخت جديد جاي آنرا گرفته است.

بر اساس سنت زرتشتيان كفشها را در مي آوريم و سرمان را بوسيله كلاه سفيد رنگي كه در كمدي قرار دارد مي پوشانيم و به داخل زيارتگاه مي رويم . در گوشه اي از آن حوضچه  اي ساخته شده است و آبهايي كه چون قطره اشك از سينه كوه جاري است را در خود جاي مي دهد . سكوت زيباي حاكم بر زيارتگاه با چكيدن قطرات آب به داخل حوضچه شكسته مي شود و با آهنگ وزين خود روح انسان را آرامشي ديگر مي بخشد.لحظاتي در اين مكان روحاني و با صفا و راز و نياز با ايزد پاك به انسان حال و هواي ديگري مي دهد.

پيرسبز چك چكو     Pire Sabze Chakchakoo
اومَهِ تا دامِن كوه     Omahe Taa Daamene Kooh

چِه قَه پله ممِه طي كَه    Che Gha Pella Meme Tey Ka
تا نِه رَسوهِه دِپو      Taa Ne Rasoohe Depoo

هوويِ پيرسبز مو      Hvooye Pire Sabze Moo
درُخشَ مثل قرص مو       Drokhsha Mesle Ghorse Moo

اووِِ چَكَه توي حوض     Oove Chaka Tooye Hovz
چك و چكه از سينه كوه     Chako chake Az Sine Kooh

جمعيت موج كوزَه      Jemiyat Moje Kooza
تو خيله هُو       Too Kheyla ho

 يَكي رقصه يَكي خينه      Yaki Raghsa Yaki Khina
يَكي كرَه سِير و صفو      Yaki Kra Seyr o Safoo

پيرسبز چك چكو       Pire Sabze Chakchakoo
پيرسبز چك چكو       Pire Sabze Chakchakoo

شمع و چو ب صِندلُش        Shem o Choobe Sendalosh
كلك مِين پيرُش        Kalake Meyne Pirosh

مردومون موج كوزِن داور و وَرُش       Mardomoon Moje Koozen Daavro Varosh
حوجت طلَبِن از اُش       Hoojate Tlaben Az Osh

يَكي كِنه رشته گوُش چورقَدُش        Yaki Kena Reshte  Goshe Choorghadosh
گرِنگ تَه ري ميله شمعدون هُو        Grege Ta Ri Milaye Shemdoon ho

واجَه پير چك چكو        Vaaja Pire Chak Chakoo
آدِن مرود دل مو         Aaden Mroode Dele Moo

پيرسبز چك چكو       Pire Sabze Chakchakoo
پيرسبز چك چكو       Pire Sabze Chakchakoo

سي يوشونِ سين كوه      Siyoshoone Sine Kooh
چه قدر دوره صفو       Che Ghadar Doora Safoo

وقتي اوو از شِه چكه       Vaghti Oov Az She Chaka
والا ممِه وير تو          Vaalaa Meme Vire Too

شَشِكَه مِه پيش پو        Shasheka Me Pishe Poo
يور نوز و دلربو        Yoore Nooz o Delroboo

شِه وا وقتي كه تا رسوهه شه پو       She Vaa Vaghti Taa Rasoohe She Poo
ووا پير چك چكو          Vevaa Pire Chak Chakoo

تا وِرَس به دل مو        Taa Veras Be Dele Moo
نبيم از هم مو جزو       Nabim Az Hem Moo Jzoo

پيرسبز چك چكو         Pire Sabze Chakchakoo
پيرسبز چك چكو         Pire Sabze Chakchakoo

در باره تاريخچه زيارتگاه نقل و حديثهاي گوناگوني وجود دارد.اكثرا" آنرا به محل پناه گرفتن و غايب شدن يكي از دختران يزدگرد سوم ساساني مي دانند كه از دست تازيان در گريز بوده و حيات بانو به دامنه كوهي پشت هومين و سنجد ميرسد ، سياهي دشمن را از دور مي بيند نالان و گريان به سمت كوه بلند خشك بالا ميروند ، همينكه بدسترس دشمن قرار ميگيرد ،آهي از دل كشيده و با نگاهي بكوه بلند ميگويد مرا چون مادري مهربان در آغوش خود بگير و از دست دشمنانم برهان ، هماندم شكافي در كوه پديدار و حيات بانو در آن ناپديد ميگردد ، سپاهيان دشمن از مشاهده واقعه حيران گشته راه خود ميگيرند .پس از مدتي بالاي اين كوه خشك باير قطرات آب مانند چشم يتيمان و ديده ي گريان ستمديگان ، چون صاحب آن به زمين ميچكد بقدري كه مسافري را سيراب و شاداب نمايد و اگر جمعيت زيادتر يا گله گوسفندان فراواني بدانجا رسند جريان قطرات آب زيادتر ميشود بطوريكه همه را كفايت كند . اين كوه خشك از بركت پير امروز سبز و خرم ميباشد . مي گويند چوپاني به نزديك چاه متك گله خود گم ميكند . پس از جستجوي زياد با خستگي و ناكامي ، تشنه و گرسنه به آن كوه كه قطرات آب از آن بر زمين ميچكيد رسيده ، رفع تشنگي و خستگي مينمايد در ضمن خواب بر او غلبه ميكند در رويا گله گم شده ي خود را   در  پناه بانويي فرهمند مي بيند كه به او ميگويد در اين محل ا طاقي بنام من بساز و شمع و چراغ بيفروز و به ديگران نيز خبر بده كه چنان كنند . چون بيدار ميشود گله را در برابر  خود ميبيند ازشادي در پوست  نمي گنجد در اندك وقتي با كمك زرتشتيان آن حدود زيارتگاه پير سبز درست ميشود و امروز در كمر خيله هاي بسياري براي اقامت زوار بر پا شده است .

آن نكوهي بود كو را بر زمين بودي نشان           آسماني بود گويي بر فراز آسمان

باور اكثريت زرتشتيان است كه اين محل را  مقدس و زيارتگاهي برحق مي دانند  و با تمام وجود به آن عشق مي ورزند و سمبل وحدت و همگرائي جامعه زرتشتيان شده است. به نحوي كه (روز اشتاد تا انارام از ماه خرداد برابر با 24تا 28 خرداد ماه خورشيدي ) بمدت 5 روز در دامن آن كوه دوستانه وار گرد هم مي آيند و كسب آگاهي از يكديگر مي نمايند و مشكلات خود را در مي يابند و شادمانه سرود ميخوانند و نيايش و درود مي فرستند به فرد يا افرادي كه براي حفظ شرافت و پاكدامني خويش تن به دشمن نداده و نيز اهورايي (خداوندي ) كه به كمكشان شتافته و به آنها توان داده تا در لابلاي كوهها از انظار دشمن محو گردند و به انجام مراسم گوناگون مانند نيايش همگاني ، گهنبار خواني ، سدره پوشي ،نذورات،نامزدي و ...مي پردازند. در عين حال از محيط زيباي طبيعي و فرح بخش اين مكان مقدس نيز استفاده نموده و پس از چند روز با دلي شاد و سبك بال باز مي گردند.

بگفتا اي خدا ، من از زنانم                سبب سازي به غيرتو ندانم

بگيري دست من ، من ناتوانم               بصدق دل بگو يا پير برحق

خجسته نام اوست نيك بانو             بنا ليد از خدا نبسشت به زانو

بصدق پاك ناليدي به يزدان               بكوهي يك جايي گشت پنهان

شبه گنجينه را از خود هويدا                    تمام كوه شدپرنور و شيدا

 قبل از اينكه  اين زيارتگاه تحت سرپرستي و توليت انجمن زرتشتيان شريف آباد در آيد به وسيله خدام محلي به شكل ارثي اداره ميشدوتا حدود نيم قرن پيش ادامه داشت اما از آنجا كه زيارتگاه پير سبز از اهميت ويژه اي نزد زرتشتيان و غير زرتشتيان بر خوردار است، نياز به اراده و اداره قويتر  و منظم و هدايت شده اي احساس شد، به گونه اي كه در شاُ ن اين زيارتگاه و زائرين و بازديد كنندگان باشد.بدين منظور انجمن زرتشتيان شريف آباددر سال 1324 خورشيدي با پي گيري مسئول و متولي وقت انجمن (روانشاد رستم بليواني ) اقدام به ثبت  و در يافت سند رسمي زيارتگاه نمود و بدين تر تيب دوران جديدي جهت سازندگي و ساماندهي امور زيارتگاه آغاز شد كه تا كنون ادامه دارد و بعد از فوت روانشاد رستم بليواني در سال 1377 خورشيدي ، دوره جديد انجمن با رياست روانشاد گشتاسب بليواني اين خدمات را ادامه داد.كه مي توان از تعمير ساختمانها ، اصلاح وضع لوله كشيهاي آب ، آسفالت راه پيرسبز -اردكان ، اتصال زيارتگاه به برق سراسري ،نصب ايستگاه BTS تلفن همراه ، رساندن آب باغ گلزار به پير سبز و بسياري خدمات ديگر را نام بردكه اين انجمن در حال انجام آنها مي باشد.